نماز مسافر

مسافر باید نماز ظهر و عصر و عشا را با هشت‏شرط شکسته بجا آورد، یعنى دو رکعت بخواند: شرط اول: آنکه سفر او کمتر از هشت فرسخ شرعى نباشد.

1272 کسى که رفتن و برگشتن او هشت فرسخ است اگر رفتن او کمتر از چهار فرسخ نباشد باید نماز را شکسته بخواند بنابر این اگر رفتن سه فرسخ و برگشتن پنج فرسخ باشد باید نماز را تمام کند.

1273 اگر رفتن و برگشتن هشت فرسخ باشد باید نماز را شکسته بخواند چه همان روز و شب بخواهد برگردد یا غیر آن روز و شب.

1274 اگر سفر، مختصرى از هشت فرسخ کمتر باشد یا انسان نداند که سفر او هشت فرسخ است‏یا نه، نباید نماز را شکسته بخواند و چنانچه شک کند که سفر او هشت فرسخ است‏یا نه، در صورتى که تحقیق کردن برایش مشقت دارد باید نمازش را تمام بخواند و اگر مشقت ندارد بنابر احتیاط واجب باید تحقیق کند که اگر دو عادل بگویند، یا بین مردم معروف باشد که سفر او هشت فرسخ است نماز را شکسته بخواند.

1275 اگر یک عادل خبر دهد که سفر انسان هشت فرسخ است بنابر احتیاط واجب باید نماز را هم شکسته بخواند و هم تمام بخواند و روزه بگیرد و قضاى آن را هم بجا آورد.

1276 کسى که یقین دارد سفر او هشت فرسخ است اگر نماز را شکسته بخواند و بعد بفهمد که هشت فرسخ نبوده باید آن را چهار رکعتى بجا آورد و اگر وقت گذشته قضا نماید.

1277 کسى که یقین دارد سفرش هشت فرسخ نیست یا شک دارد که هشت فرسخ هست‏یا نه، چنانچه در بین راه بفهمد که سفر او هشت فرسخ بوده اگر چه کمى از راه باقى باشد باید نماز را شکسته بخواند، و اگر بعد از تمام خواندن نماز فهمید سفرش هشت فرسخ بوده بنابر اقوى باید نماز را دوباره شکسته اعاده نماید و در صورتى که وقت گذشته باشد باید بنابر احتیاط واجب نماز را دوباره قضا نماید.

1278 اگر بین دو محلى که فاصله آنها کمتر از چهار فرسخ است چند مرتبه رفت و آمد کند اگر چه روى هم رفته هشت فرسخ شود باید نماز را تمام بخواند.

1279 اگر محلى دو راه داشته باشد یک راه آن کمتر از هشت فرسخ و راه دیگر آن هشت فرسخ یا بیشتر باشد چنانچه انسان از راهى که هشت فرسخ است به آنجا برود باید نماز را شکسته بخواند و اگر از راهى که هشت فرسخ نیست، برود باید تمام بخواند.

1280 اگر شهر دیوار دارد باید ابتداى هشت فرسخ را از دیوار شهر حساب کند، و اگر دیوار ندارد باید از خانه‏هاى آخر شهر حساب نماید. شرط دوم: آنکه از اول مسافرت قصد هشت فرسخ را داشته باشد، پس اگربه جایى که کمتر از هشت فرسخ است مسافرت کند و بعد از رسیدن به آن جا قصد کند جایى برود که با مقدارى که آمده هشت فرسخ شود، چون از اول قصد هشت فرسخ را نداشته باید نماز را تمام بخواند، ولى اگر بخواهد از آن جا هشت فرسخ برود یا چهار فرسخ برود و به وطنش یا به جایى که مى‏خواهد ده روز بماند برگردد باید نماز را شکسته بخواند.

1281 کسى که نمى‏داند سفرش چند فرسخ است مثلا براى پیدا کردن گمشده‏اى مسافرت مى‏کند و نمى‏داند که چه مقدار باید برود تا آن را پیدا کند باید نماز را تمام بخواند ولى در برگشتن چنانچه تا وطنش یا جایى که مى‏خواهد ده روز در آن جا بماند هشت فرسخ یا بیشتر باشد باید نماز را شکسته بخواند و نیز اگر در بین رفتن قصد کند که چهار فرسخ برود و برگردد چنانچه رفتن و برگشتن هشت فرسخ شود باید نماز را شکسته بخواند.

1282 مسافر در صورتى باید نماز را شکسته بخواند که تصمیم داشته باشد هشت فرسخ برود پس کسى که از شهر بیرون مى رود و مثلا قصدش این است که اگر رفیق پیدا کند سفر هشت فرسخى برود چنانچه اطمینان دارد که رفیق پیدا مى‏کند باید نماز را شکسته بخواند و اگر اطمینان ندارد باید تمام بخواند.

1283 کسى که قصد هشت فرسخ دارد اگر چه در هر روز مقدار کمى راه برود وقتى به جایى برسد که دیوار شهر را نبیند و اذان آن را نشنود باید نماز را شکسته بخواند ولى اگر در هر روز مقدار خیلى کمى راه برود که نگویند مسافر است باید نمازش را تمام بخواند و احتیاط مستحب آن است که هم شکسته و هم تمام بخواند.

1284 کسى که در سفر به اختیار دیگرى است مانند نوکرى که با آقاى خود مسافرت مى‏کند، چنانچه بداند سفر او هشت فرسخ است، باید نماز را شکسته بخواند.

1285 کسى که در سفر به اختیار دیگرى است اگر بداند یا گمان داشته باشد که پیش از رسیدن به چهار فرسخ از او جدا مى‏شود باید نماز را تمام بخواند.

1286 کسى که در سفر به اختیار دیگرى است اگر شک دارد که پیش از رسیدن به چهار فرسخ از او جدا مى‏شود یا نه باید نماز را شکسته بخواند و نیز اگر شک او از این جهت است که احتمال مى‏دهد مانعى براى سفر او پیش آید چنانچه احتمال او در نظر مردم بجا نباشد باید نمازش را شکسته بخواند. شرط سوم: آنکه در بین راه از قصد خود برنگردد، پس اگر پیش از رسیدن به چهار فرسخ از قصد خود برگردد، یا مردد شود، باید نماز را تمام بخواند.

1287 اگر بعد از رسیدن به چهار فرسخ از مسافرت منصرف شود چنانچه تصمیم داشته باشد که همان جا بماند یا بعد از ده روز برگردد یا در برگشتن و ماندن مردد باشد، باید نماز را تمام بخواند.

1288 اگر بعد از رسیدن به چهار فرسخ از مسافرت منصرف شود و تصمیم داشته باشد که برگردد باید نماز را شکسته بخواند.

1289 اگر براى رفتن به محلى حرکت کند و بعد از رفتن مقدارى از راه بخواهد جاى دیگرى برود، چنانچه از محل اولى که حرکت کرده تا جایى که مى‏خواهد برود هشت فرسخ باشد، باید نماز را شکسته بخواند.

1290 اگر پیش از آن که به هشت فرسخ برسد مردد شود که بقیه راه را برود یا نه، و در موقعى که مردد است راه نرود و بعد تصمیم بگیرد که بقیه راه را برود باید تا آخر مسافرت نماز را شکسته بخواند.

1291 اگر پیش از آن که به هشت فرسخ برسد، مردد شود که بقیه راه را برود یا نه، و در موقعى که مردد است مقدارى راه برود و بعد تصمیم بگیرد که هشت فرسخ دیگر برود یا چهار فرسخ برود و برگردد تا آخر مسافرت باید نماز را شکسته بخواند.

1292 اگر پیش از آنکه به هشت فرسخ برسد مردد شود که بقیه راه را برود یا نه، و در موقعى که مردد است مقدارى راه برود و بعد تصمیم بگیرد که بقیه راه را برود چنانچه باقیمانده سفر او هشت فرسخ باشد یا چهار فرسخ باشد ولى بخواهد برود و برگردد باید نماز را شکسته بخواند ، ولى اگر راهى که پیش از مردد شدن و راهى که بعد از آن مى رود روى هم هشت فرسخ باشد بنابر احتیاط نماز را هم شکسته و هم تمام بخواند اگر چه جمع واجب نیست و نماز شکسته است. شرط چهارم: آنکه نخواهد پیش از رسیدن به هشت فرسخ از وطن خود بگذرد، یا ده روز یا بیشتر در جایى بماند، پس کسى که مى‏خواهد پیش از رسیدن به هشت فرسخ از وطنش بگذرد، یا ده روز در محلى بماند باید نماز را تمام بخواند.

1293 کسى که نمى‏داند پیش از رسیدن به هشت فرسخ از وطنش مى‏گذرد یا نه،یا ده روز در محلى مى‏ماند یا نه، باید نماز را تمام بخواند.

1294 کسى که مى‏خواهد پیش از رسیدن به هشت فرسخ از وطنش بگذرد یا ده روز در محلى بماند و نیز کسى که مردد است که از وطنش بگذرد یا ده روز در محلى بماند اگر از ماندن ده روز یا گذشتن از وطن منصرف شود، باز هم باید نماز را تمام بخواند ولى اگر باقیمانده راه هشت فرسخ باشد یا چهار فرسخ باشد و بخواهد برود و برگردد باید نماز را شکسته بخواند. شرط پنجم: آن که براى کار حرام سفر نکند، و اگر براى کار حرامى مانند دزدى سفر کند، باید نماز را تمام بخواند. و همچنین است اگر خود سفر حرام باشد،مثل آن که براى او ضرر داشته باشد، یا زن بدون اجازه شوهر سفرى برود که بر او واجب نباشد، ولى اگر مثل سفر حج واجب باشد، باید نماز را شکسته بخواند.

1295 سفرى که اسباب اذیت پدر و مادر باشد حرام است و انسان باید در آن سفر نماز را تمام بخواند و روزه هم بگیرد.

1296 کسى که سفر او حرام نیست و براى کار حرام هم سفر نمى‏کند اگر چه در سفر، معصیتى انجام دهد مثلا غیبت کند یا شراب بخورد باید نماز را شکسته بخواند.

1297 اگر مخصوصا براى آن که کار واجبى را ترک کند مسافرت نماید نمازش تمام است پس کسى که بدهکار است اگر بتواند بدهى خود را بدهد و طلبکار هم مطالبه کند چنانچه در سفر نتواند بدهدى خود را بدهد مخصوصا براى فرار از دادن قرض مسافرت نماید باید نماز را تمام بخواند ولى اگر مخصوصا براى ترک واجب مسافرت نکند باید نماز را شکسته بخواند و احتیاط مستحب آن است که هم شکسته و هم تمام بخواند.

1298 اگر سفر او سفر حرام نباشد ولى حیوان سوارى یا مرکب دیگرى که سوار است غصبى باشد نمازش شکسته است ولى اگر در زمین غصبى مسافرت کند بنابر احتیاط واجب باید نماز را هم شکسته و هم تمام بخواند.

1299 کسى که با ظالم مسافرت مى‏کند اگر ناچار نباشد و مسافرت او کمک به ظالم باشد باید نماز را تمام بخواند و اگر ناچار باشد یا مثلا براى نجات دادن مظلومى با او مسافرت کند، نمازش شکسته است.

1300 اگر به قصد تفریح و گردش مسافرت کند حرام نیست و باید نماز را شکسته بخواند.

1301 اگر براى لهو و خوشگذرانى به شکار رود نمازش تمام است و چنانچه براى تهیه معاش به شکار رود نمازش شکسته است و اگر براى کسب و زیاد کردن مال برود احتیاط واجب آن است که نماز را هم شکسته و هم تمام بخواند و باید روزه نگیرد.

1302 کسى که براى معصیت‏سفر کرده، موقعى که از سفر برمى‏گردد اگر توبه کرده، باید نماز را شکسته بخواند و اگر توبه نکرده ، و چیزى هم که بازگشت را از جزئیت‏سفر معصیت‏خارج کند حادث نشده باشد باید تمام بخواند و احتیاط مستحب آن است که هم شکسته و هم تمام بخواند.

1303 کسى که سفر او سفر معصیت است، اگر در بین راه از قصد معصیت برگردد چنانچه باقیمانده راه هشت فرسخ باشد یا چهار فرسخ باشد و بخواهد برود و برگرد باید نماز را شکسته بخواند.

1304 کسى که براى معصیت‏سفر نکرده اگر در بین راه قصد کند که بقیه راه را براى معصیت برود، باید نماز را تمام بخواند ولى نمازهایى را که شکسته خوانده صحیح است. شرط ششم: آنکه از صحرانشینهایى نباشد که در بیابانها گردش مى‏کنند و هر جا آب و خوراک براى خود و حشمشان پیدا کنند مى مانند و بعد از چندى به جاى دیگر مى‏روند و صحرانشینها در این مسافرتها باید نماز را تمام بخوانند.

1305 اگر یکى از صحرانشینها براى پیدا کردن منزل و چراگاه حیواناتشان سفر کند، چنانچه سفر او هشت فرسخ باشد احتیاطا واجب آن است که هم شکسته و هم تمام بخواند.

1306 اگر صحرانشین براى زیارت یا حج‏یا تجارت و مانند اینها مسافرت کند، باید نماز را شکسته بخواند. شرط هفتم: آنکه شغل او مسافرت نباشد، بنابراین شتردار و راننده و چوبدار و کشتیبان و مانند اینها، اگرچه براى بردن اثاثیه منزل خود مسافرت کنند، در غیر سفر اول باید نماز را تمام بخوانند، ولى در سفر اول اگرچه طول بکشد، نمازشان شکسته است.

1307 کسى که شغلش مسافرت است اگر براى کار دیگرى مثلا براى زیارت یا حج مسافرت کند، باید نماز را شکسته بخواند ولى اگر مثلا شوفر، اتومبیل خود را براى زیارت کرایه دهد و در ضمن خودش هم زیارت کند، باید نماز را تمام بخواند.

1308 حمله دار یعنى کسى که براى رساندن حاجیها به مکه مسافرت مى‏کند چنانچه شغلش مسافرت باشد باید نماز را تمام بخواند، و اگر شغلش مسافرت نباشد، باید شکسته بخواند.

1309 کسى که شغل او حمله دارى است و حاجیها را از راه دور به مکه مى‏برد، چنانچه تمام سال یا بیشتر سال را در راه باشد، باید نماز را تمام بخواند.

1310 کسى که در مقدارى از سال شغلش مسافرت است، مثل شوفرى که فقط در تابستان یا زمستان اتومبیل خود را کرایه مى‏دهد، باید در سفرى که مشغول به کارش هست نماز را تمام بخواند و احتیاط مستحب آن است که هم شکسته و هم تمام بخواند.

1311 راننده و دوره گردى که در دو سه فرسخى شهر رفت و آمد مى‏کند، چنانچه اتفاقا سفر هشت فرسخى برود ، باید نماز را شکسته بخواند.

1312 کسى که شغلش مسافرت است، اگر ده روز یا بیشتر در وطن خود بماند،چه از اول قصد ماندن ده روز را داشته باشد چه بدون قصد بماند، باید در سفر اولى که بعد از ده روز مى رود، نماز را شکسته بخواند.

1313 کسى که شغلش مسافرت است، اگر در غیر وطن خود ده روز بماند در سفر اولى که بعد از ده روز مى رود، باید نماز را شکسته بخواند چه از اول قصد ماندن ده روز را داشته باشد یا نداشته باشد.

1314 کسى که شغلش مسافرت است، اگر شک کند که در وطن خود یا جاى دیگر ده روز مانده یا نه، باید نماز را تمام بخواند.

1315 کسى که در شهرها سیاحت مى‏کند و براى خود وطنى اختیار نکرده، باید نماز را تمام بخواند.

1316 کسى که شغلش مسافرت نیست، اگر مثلا در شهرى یا دهى جنسى دارد که براى حمل آن مسافرتهاى پى در پى مى‏کند باید نماز را شکسته بخواند.

1317 کسى که از وطنش صرف نظر کرده و مى‏خواهد وطن دیگرى براى خود اختیار کند، اگر شغلش مسافرت نباشد باید در مسافرت نماز را شکسته بخواند. شرط هشتم: آنکه به حد ترخص برسد، یعنى از وطنش یا جایى که قصد کرده ده روز در آنجا بماند، بقدرى دور شود که دیوار شهر را نبیند و صداى اذان آن را نشنود، ولى باید در هوا غبار یا چیز دیگرى نباشد که از دیدن دیوار و شنیدن اذان جلوگیرى کند، و لازم نیست بقدرى دور شود که مناره‏ها و گنبدها را نبیند، یا دیوارها هیچ پیدا نباشد، بلکه همین قدر که دیوارها کاملا معلوم نباشد، کافى است.

1318 کسى که به سفر مى رود، اگر به جایى برسد که اذان را نشنود، ولى دیوار شهر را ببیند یا دیوارها را نبیند و صداى اذان را بشنود، چنانچه بخواهد در آن جا نماز بخواند، بنابر احتیاط واجب باید هم شکسته و هم تمام بخواند.

1319 مسافرى که به وطنش برمى‏گردد، وقتى دیوار وطن خود را ببیند و صداى اذان آن را بشنود باید نماز را تمام بخواند ولى مسافرى که مى‏خواهد ده روز در محلى بماند وقتى دیوار آن جا را ببیند و صداى اذانش را بشنود. بنابر احتیاط واجب باید نماز را تاخیر بیندازد تا به منزل برسد، یا نماز را هم شکسته و هم تمام بخواند.

1320 هرگاه شهر در بلندى باشد که از دور دیده شود یا به قدرى گود باشد که اگر انسان کمى دور شود دیوار آن را نبیند کسى که از آن شهر مسافرت مى‏کند، وقتى به اندازه‏اى دور شود که اگر آن شهر در زمین هموار بود دیوارش از آن جا دیده نمى‏شد باید نماز خود را شکسته بخواند و نیز اگر پستى و بلندى خانه‏ها بیشتر از معمول باشد باید ملاحظه معمول را بنماید.

1321 اگر از محلى مسافرت کند که خانه و دیوار ندارد وقتى به جایى برسد که اگر آن محل دیوار داشت از آن جا دیده نمى‏شد باید نماز را شکسته بخواند.

1322 اگر به قدرى دور شود که نداند صدایى را که مى‏شنود صداى اذان است‏یا صداى دیگرى، باید نماز را شکسته بخواند، ولى اگر بفهمد اذان مى‏گویند و کلمات آن را تشخیص ندهد باید تمام بخواند.

1323 اگر به قدرى دور شود که اذان خانه‏ها را نشنود ولى اذان شهر را که معمولا در جاى بلند مى‏گویند بشنود نباید نماز را شکسته بخواند.

1324 اگر به جایى برسد که اذان شهر را که معمولا در جاى بلند مى‏گویند نشنود ولى اذانى را که در جاى خیلى بلند مى‏گویند بشنود باید نماز را شکسته بخواند.

1325 اگر چشم یا گوش او، یا صداى اذان غیر معمولى باشد در محلى باید نماز را شکسته بخواند که چشم متوسط دیوار خانه‏ها را نبیند و گوش متوسط صداى اذان معمولى را نشنود.

1326 اگر بخواهد در محلى نماز بخواند که شک دارد به حد ترخص، یعنى جایى که اذان را نشنود و دیوار را نبیند رسیده یا نه، باید نماز را تمام بخواند، و در موقع برگشتن اگر شک کند که به حد ترخص رسیده یا نه، باید شکسته بخواند، و چون در بعضى موارد اشکال پیدا مى‏کند باید آن جا نماز نخواند یا هم شکسته و هم تمام بخواند.

1327 مسافرى که در سفر از وطن خود عبور مى‏کند وقتى به جایى برسد که دیوار وطن خود را ببیند و صداى اذان آن را بشنود باید نماز را تمام بخواند.

1328 مسافرى که در بین مسافرت به وطنش رسیده ، تا وقتى در آن جا هست باید نماز را تمام بخواند ولى اگر بخواهد از آن جا هشت فرسخ برود یا چهار فرسخ برود و برگردد وقتى به جایى برسد که دیوار وطن را نبیند و صداى اذان آن را نشنود باید نماز را شکسته بخواند.

1329 محلى را که انسان براى اقامت و زندگى خود اختیار کرده وطن اوست چه در آن جا به دنیا آمده و وطن پدر و مادرش باشد، یا خودش آن جا را براى زندگى اختیار کرده باشد.

1330 اگر قصد دارد در محلى که وطن اصیلش نیست مدتى بماند و بعد به جاى دیگر رود، آن جا وطن او حساب نمى‏شود.

1331 تا انسان قصد ماندن همیشگى در جایى که غیر وطن اصلى خودش است نداشته باشد وطن او حساب نمى‏شود مگر آن که بدون قصد ماندن آن قدر بماند که مردم بگویند این جا وطن او است.

1332 کسى که در دو محل زندگى مى‏کند مثلا شش ماه در شهرى و شش ماه در شهر دیگر مى‏ماند، هر دو وطن او است. و اگر بیشتر از دو محل را براى زندگى خود اختیار کرده باشد اشکال دارد و باید احتیاط مراعات شود.

1333 در غیر وطن اصلى و وطن غیر اصلى که ذکر شد در جاهاى دیگر اگر قصد اقامه نکند نمازش شکسته است چه ملکى در آن جا داشته باشد یا نداشته باشد و چه در آن جا شش ماه مانده باشد یا نه.

1334 اگر به جایى برسد که وطن او بوده و از آن جا صرف نظر کرده نباید نماز را تمام بخواند، اگر چه وطن دیگرى هم براى خود اختیار نکرده باشد.

1335 مسافرى که قصد دارد ده روز پشت‏سرهم در محلى بماند، یا مى‏داند که بدون اختیار ده روز در محلى مى‏ماند، در آن محل باید

1336 مسافرى که مى‏خواهد ده روز در محلى بماند لازم نیست قصد ماندن شب اول یا شب یازدهم را داشته باشد و همین که قصد کند از اذان صبح روز اول تا غروب روز دهم بماند باید نماز را تمام بخواند، و همچنین اگر مثلا قصدش این باشد که از ظهر روز اول تا ظهر روز یازدهم بماند، باید نماز را تمام بخواند.

1337 مسافرى که مى‏خواهد ده روز در محلى بماند در صورتى باید نماز را تمام بخواند که تمام ده روز را در یک جا بماند، پس اگر بخواهد مثلا ده روز در نجف و کوفه یا در تهران و شمیران بماند باید نماز را شکسته بخواند.

1338 مسافرى که مى‏خواهد ده روز در محلى بماند اگر از اول قصد داشته باشد که در بین ده روز به اطراف آن جا برود چنانچه جایى که مى‏خواهد برود خطه سور بلد اقامت‏یا از بساتین و مزارع و باغات اطراف آن باشد به مقدارى که رفتن به آن جا منافى با صدق و اقامت در بلد نباشد باید در تمام ده روز نماز را تمام بخواند ولى چنانچه بخواهد تا کمتر از چهار فرسخ برود چنانچه در نیت او باشد که در بین ده روز فقط یک مرتبه برود و بیش از دو ساعت رفتن و برگشتن را طول ندهد، در همه ده روز باید نمازش را تمام بخواند.

1339 مسافرى که تصمیم ندارد ده روز در جایى بماند مثلا قصدش این است که اگر رفیقش بیاید یا منزل خوبى پیدا کند ده روز بماند باید نماز را شکسته بخواند.

1340 کسى که تصمیم دارد، ده روز در محلى بماند، اگر چه احتمال بدهد که براى ماندن او مانعى برسد در صورتى که مردم به احتمال او اعتنایى نکنند باید نماز را تمام بخواند.

1341 اگر مسافر بداند که مثلا ده روز یا بیشتر به آخر ماه مانده و قصد کند که تا آخر ماه در جایى بماند باید نماز را تمام بخواند ولى اگر نداند تا آخر ماه چقدر مانده و قصد کند که تا آخر ماه بماند، باید نماز را شکسته بخواند اگرچه از موقعى که قصد کرده تا آخر ماه ده روز یا بیشتر باشد.

1342 اگر مسافر قصد کند ده روز در محلى بماند، چنانچه پیش از خواندن یک نماز چهار رکعتى از ماندن منصرف شود، یا مردد شود که در آن جا بماند یا به جاى دیگر برود، باید نماز را شکسته بخواند واگر بعد از خواندن یک نماز چهار رکعتى از ماندن منصرف شود یا مردد شود تا وقتى در آن جا هست باید نماز را تمام بخواند.

1343 مسافرى که قصد کرده ده روز در محلى بماند اگر روزه بگیرد و بعد از ظهر از ماندن در آن جا منصرف شود چنانچه یک نماز چهار رکعتى خوانده باشد روزه‏اش صحیح است و تا وقتى در آن جا هست باید نمازهاى خود را تمام بخواند و اگر یک نماز چهار رکعتى نخوانده باشد روزه آن روزش صحیح است اما نمازهاى خود را باید شکسته بخواند و روزهاى بعد هم نمى‏تواند روزه بگیرد.

1344 مسافرى که قصد کرده ده روز در محلى بماند اگر از ماندن منصرف شود و شک کند پیش از آن که از قصد ماندن برگردد، یک نماز چهار رکعتى خوانده، یا نه باید نمازهاى خود را شکسته بخواند.

1345 اگر مسافر به نیت این که نماز را شکسته بخواند مشغول نماز شود و در بین نماز تصمیم بگیرد که ده روز یا بیشتر بماند باید نماز را چهار رکعتى تمام نماید.

1346 مسافرى که قصد کرده، ده روز در جایى بماند، اگر در بین نماز چهار رکعتى از قصد خود برگردد، چنانچه مشغول رکعت‏سوم نشده، باید نماز را دو رکعتى تمام نماید و بقیه نمازهاى خود را شکسته بخواند، و اگر مشغول رکعت‏سوم شده نمازش باطل است، و تا وقتى در آن جا هست باید نماز را شکسته بخواند اگر چه داخل در رکوع رکعت‏سوم شده باشد.

1347 مسافرى که قصد کرده ده روز در محلى بماند اگر بیشتر از ده روز در آن جا بماند تا وقتى مسافرت نکرده باید نمازش را تمام بخواند و لازم نیست دوباره قصد ماندن ده روز کند.

1348 مسافرى که قصد کرده ده روز در محلى بماند باید روزه واجب را بگیرد و مى‏تواند روزه مستحبى را هم به جا آورد و نماز جمعه و نافله ظهر و عصر و عشا را هم بخواند.

1349 مسافرى که قصد کرده ده روز در جایى بماند اگر بعد از خواندن یک نماز چهار رکعتى بخواهد به جایى که کمتر از چهار فرسخ است برود و برگردد به محل اقامه خود، باید نماز را تمام بخواند.

1350 مسافرى که قصد کرده ده روز در جایى بماند اگر بعد از خواندن یک نماز چهار رکعتى بخواهد به جاى دیگرى که کمتر از هشت فرسخ است برود و ده روز در آن جا بماند باید در رفتن و در جایى که قصد ماندن ده روز کرده، نمازهاى خود را تمام بخواند ولى اگر در جایى که مى‏خواهد برود هشت فرسخ یا بیشتر باشد باید موقع رفتن نمازهاى خود را شکسته بخواند و چنانچه در آن جا قصد ماندن ده روز کرد، نمازش را تمام بخواند.

1351 مسافرى که قصد کرده ده روز در محلى بماند اگر بعد از خواندن یک نماز چهار رکعتى بخواهد به جایى که کمتر از چهار فرسخ است برود، چنانچه مردد باشد که به محل اولش برگردد یا نه، یا به کلى از برگشتن به آن جا غافل باشد، یا بخواهد برگردد، ولى مردد باشد که ده روز در آن جا بماند یا نه، یا آن که از ده روز ماندن در آن جا و مسافرت از آن جا غافل باشد، باید از وقتى که مى رود تا برمى‏گردد و بعد از برگشتن نمازهاى خود را تمام بخواند.

1352 اگر به خیال این که رفقایش مى‏خواهند ده روز در محلى بمانند قصد کند که ده روز در آن جا بماند و بعد از خواندن یک نماز چهار رکعتى بفهمد که آنها قصد نکرده‏اند اگر چه خودش هم از ماندن منصرف شود، تا مدتى که در آن جا هست باید نماز را تمام بخواند.

1353 اگر مسافر بعد از رسیدن به هشت فرسخ، سى روز در محلى بماند و در تمام سى روز در رفتن و ماندن مردد باشد بعد از گذشتن سى روز اگر چه مقدار کمى در آن جا بماند باید نماز را تمام بخواند ولى اگر پیش از رسیدن به هشت فرسخ، در رفتن بقیه راه مردد شود، از وقتى که مردد مى‏شود باید نماز را تمام بخواند.

1354 مسافرى که مى‏خواهد نه روز یا کمتر در محلى بماند اگر بعد از آن که نه روز یا کمتر در آن جا ماند بخواهد دوباره نه روز دیگر یا کمتر بماند همین طور تا سى روز، روز سى و یکم باید نماز را تمام بخواند.

1355 مسافرى که سى روز مردد بوده، در صورتى باید نماز را تمام بخواند که سى روز را در یک جا بماند، پس اگر مقدارى از آن را در جایى و مقدارى را در جاى دیگر بماند، بعد از سى روز هم باید نماز را شکسته بخواند.

مسائل متفرقه

1356 مسافر مى‏تواند در مسجد الحرام و مسجد پیغمبر صلى الله علیه و آله و سلم و مسجد کوفه نمازش را تمام بخواند. ولى اگر بخواهد در جایى که اول جزو این مساجد نبوده و بعد به این مساجد اضافه شده نماز بخواند احتیاط مستحب آن است که شکسته بخواند اگر چه اقوى، صحت تمام است و نیز مسافر مى‏تواند در حرم و رواق حضرت سید الشهدا علیه السلام بلکه در مسجد متصل به حرم نماز را تمام بخواند.

1357 کسى که مى‏داند مسافر است و باید نماز را شکسته بخواند، اگر در غیر چهار مکانى که در مساله پیش گفته شد عمدا تمام بخواند نمازش باطل است. و نیز اگر فراموش کند که نماز مسافر شکسته است و تمام بخواند باید نماز را دوباره بخواند، و اگر بعد از وقت‏یادش بیاید، بنابر احتیاط واجب باید قضا نماید.

1358 کسى که مى‏داند مسافر است و باید نماز را شکسته بخواند، اگر فراموش کند و بدون توجه و به طور عادت تمام بخواند نمازش باطل است، و نیز اگر حکم مسافر و سفر خود را فراموش کرده باشد در صورتى که وقت داشته باشد نمازش را دوباره بخواند بلکه اگر وقت هم گذشته باشد بنابر احتیاط واجب باید قضا نماید.

1359 مسافرى که نمى‏داند باید نماز را شکسته بخواند، اگر تمام بخواند نمازش صحیح است.

1360 مسافرى که مى‏داند باید نماز را شکسته بخواند اگر بعضى از خصوصیات آن را نداند مثلا نداند که در سفر هشت فرسخى باید شکسته بخواند چنانچه تمام بخواند در صورتى که وقت باقى است، باید نماز شکسته بخواند، و اگر وقت گذشته باید شکسته قضا نماید.

1361 مسافرى که مى‏داند باید نماز را شکسته بخواند اگر به گمان اینکه سفر اوکمتر از هشت فرسخ است تمام بخواند وقتى بفهمد که سفرش هشت فرسخ بوده، نمازى را که تمام خوانده باید دوباره شکسته بخواند و اگر وقت هم گذشته باید شکسته قضا نماید.

1362 اگر فراموش کند که مسافر است و نماز را تمام بخواند چنانچه در وقت‏یادش بیاید باید شکسته به جا آورد و اگر بعد از وقت‏یادش بیاید قضاى آن نماز بر او واجب نیست.

1363 کسى که باید نماز را تمام بخواند، اگر شکسته بجا آورد در هر صورت نمازش باطل است.

1364 اگر مشغول نماز چهار رکعتى شود و در بین نماز یادش بیاید که مسافر است‏یا لتفت‏شود که سفر او هشت فرسخ است چنانچه به رکوع رکعت‏سوم نرفته، باید نماز را دو رکعتى تمام کند و اگر به رکوع رکعت‏سوم رفته نمازش باطل است ودر صورتى که به مقدار خواندن یک رکعت هم وقت داشته باشد باید نماز را شکسته بخواند.

1365 اگر مسافر بعضى از خصوصیات نماز مسافر را نداند، مثلا نداند که اگر چهار فرسخ برود و همان روز یا شب آن برگردد باید شکسته بخواند، چنانچه به نیت نماز چهار رکعتى مشغول نماز شود و پیش از رکوع رکعت‏سوم مساله را بفهمد باید نماز را دو رکعتى تمام کند و اگر در رکوع ملتفت‏شود نمازش باطل است و در صورتى که به مقدار یک رکعت از وقت هم مانده باشد باید نماز را شکسته بخواند.

1366 مسافرى که باید نماز را تمام بخواند اگر به واسطه ندانستن مساله به نیت نماز دو رکعتى مشغول نماز شود و در بین نماز مساله را بفهمد باید نماز را چهار رکعتى تمام کند و احتیاط مستحب آن است که بعد از تمام شدن نماز دوباره آن نماز را چهار رکعتى بخواند.

1367 مسافرى که نماز نخوانده اگر پیش از تمام شدن وقت به وطنش برسد، یا به جایى برسد که مى‏خواهد ده روز در آنجا بماند باید نماز را تمام بخواند و کسى که مسافر نیست اگر در اول وقت نماز نخواند و مسافرت کند در سفر باید نماز را شکسته بخواند.

1368 اگر از مسافرى که باید نماز را شکسته بخواند نماز ظهر یا عصر یا عشاء قضا شود باید آن را دو رکعتى قضا نماید اگرچه در غیر سفر بخواهد قضاى آن را به جا آورد و اگر از کسى که مسافر نیست‏یکى از این سه نماز قضا شود باید چهار رکعتى قضا نماید اگرچه در سفر بخواهد آن را قضا نماید.

1369 مستحب است مسافر بعد از هر نمازى که شکسته مى‏خواند سى مرتبه بگوید: "سبحان الله و الحمد لله و لا اله الا الله و الله اکبر" و در تعقیب نماز ظهر و عصر و عشا بیشتر سفارش شده است. بلکه بهتر است در تعقیب این سه نماز شصت مرتبه بگوید.